Of het die eerste schooldag van het academiejaar 1965 ook regende weet ik echt niet meer, maar dat is ook niet hetgeen me die eerste schooldag van het academiejaar 2004, 39 jaar later opviel en aan het denken zette. Waarom in een oudstudentenblad een impressie van een eerste schooldag in 2004? Wel, ik denk dat het niet zo vaak gebeurt dat een oudstudent(e) na 39 jaar opnieuw op de schoolbanken mag/moet zitten en dat kan meemaken in de dezelfde school (nu ja, dezelfde school?) van toen.
Maar toch wil ik u even laten delen in die ervaring, in die wereld van verschil, want wees er maar van overtuigd dat daar levenslang leren nu dringend wordt gepromoot en we allen veel langer beroepsactief moeten blijven dat dit meer en meer zal geschieden. Eerst even de situatie kaderen. In 1965 (toen nog Sint-Lieven in de Gildestraat) vatte ik de studies aan van Technisch Ingenieur Industriële scheikunde. Ik ben dus in het oud-studentenjargon een TIS 68. Nu, september 2004 wil ik de post-universitaire opleiding 'Milieucoördinator' in het KAHO Sint-Lieven volgen. Al moet ik er eerlijkheidshalve aan toevoegen dat ik 12 jaar eerder in de tijd van het KIHO ook een aanvullende cursus Veiligheid niveau 1 volgde. Dat de Technisch Ingenieur ondertussen een Industrieel Ingenieur is geworden en weldra een Master of Science in de Industriële wetenschappen en dat de brouwerijschool HTS, HTI, HI Sint-Lieven via de KIHO en nu KAHO ook een andere hogeschool is geworden hoef ik u zeker en vast niet meer te vertellen.
Verschil 1: de weg naar en van. In 1965, ik was net geen 18 en kon dus helemaal niet auto rijden. Zelfs indien ik 18 zou zijn geweest zou ik het niet gekund hebben. Wij hadden toen thuis nog geen auto, laat staan dat ik er eentje voor mezelf zou hebben gehad. Toen een normale situatie voor een doorsnee gezin en student. De trein was hèt vervoermiddel voor de studenten uit de provincie. En nu?
Het complex van vele gebouwen die de campus rijk is omvat haast evenveel parkings voor al die auto's van die arme studenten en proffen. Of er toen een fileprobleem was? Weet ik niet, maar zal wel niet. Bestond het woord toen al?Trouwens geen haar op mijn hoofd dat er nu aan dacht om met de trein te gaan, tot nu na die eerste lesdag in 2004. Wonende op 3 km van de E40 te Aalst, deed ik er welgeteld 15 minuten over om op die begeerde snelweg te geraken. Dan 15 minuten vlot tot aan de afrit naar Gent, maar wel met verbijstering kijkend naar de volledig verzadigde snelweg in de tegenovergestelde richting naar Brussel. En dan vandaar 25 minuten door 't stad om op de gelukkig gereserveerde en kosteloze schoolparking te kunnen uitstappen. Mijn besluit klinkt dan ook als volgt: misschien duurt de combinatie trein-tram even lang, maar dan zal ik minstens een stukje krant hebben gelezen, geen kramp in mijn been hebben van de ontkoppelingspedaal in te drukken en minder kans op een kop-staart of andere botsing gehad hebben. De prijs? Als de autotaks nu nog verhoogt, gezien deze naar het schijnt te laag is en de benzineprijs idem dito...
Verschil 2: kledij en meisjes. Mode wijzigt, ok. Maar opvallend toch, geen enkele rok te bespeuren. Het vrouwelijke segment is compleet gebroekt. Maar ook de regel die in de jaren zestig zei 'meisjes op de eerste rij', geen kat die daar nog zou aan denken. Wat wel overeind bleef is de lage aanwezigheid van vrouwelijke studenten in deze soort technische/scheikundige/industri le/ingenieursopleiding. En dit ondanks de ondertussen voltrokken emancipatiegolf. Oorzaak? Reden? Oplossing?
Verschil 3: PC en PPT. Een bord met krijt stond nog vooraan te pronken en banken en een lessenaar ook. Maar in 1965 PC en de alomtegenwoordige Power Point om de leerstof te projecteren? Ooit gefantaseerd dat zoiets zou bestaan? Zelfs de slides en de overheadprojector zijn nu al archaïsch te noemen. En dan Internet, Website? De leerstof thuis downloaden? Examenvragen vanop je bureaustoel thuis of op het bedrijf of van gelijk waar bespreken, ogenblikkelijk via mail, de lessenroosters opvragen, wereldwijde documentatie en wetteksten raadplegen enz.? In de refter, laptop's naast de boeken en schriften? Laptop in 1965? Onvoorstelbaar dat zoiets zou kunnen bestaan. Een klein valiesje op de eettafel waarmee je, draadloos (zonder elektriciteitsstekker en straks zelfs overal zonder fysische kabelaansluiting) wereldwijd miljoenen blz. kennis kunt raadplegen, teksten schrijven, communiceren, bewaren, oproepen, enz., enz.?
Verschil 4: Relatie prof-student. Een aanvullende vorming heeft natuurlijk een minder jong, studentikoos publiek en omvat meer mensen met een groot stuk bedrijfservaring. Ook de lesgevers staan meer in de dagelijkse realiteit van de bedrijfswereld, maar de communicatie, de verhouding lesgever-lesontvanger is toch minder afstandelijk en neerbuigend dan toen. Via de moderne communicatietechnologie kregen we bijna van iedere prof een live foto op het scherm te zien (cinemavoorstelling!). Een beoordelingsformulier voor iedere les en prof, met aandrang in te vullen door de studenten. Democratie met als doel kwaliteitsonderwijs. Ooit in 1965 van IKZ gehoord?
Verschil 5: eten (drinken) en roken. In Sint-Lieven was er voor de mannelijke inwonende studenten de mogelijkheid om warm gekookt eten te verkrijgen, klaar gemaakt door één enkele dame, voor velen onder u die er ooit zelf studeerden, zeer bekend, ons aller Irene . Nu zie ik daar een gans leger in het wit uitgedoste personen, met geweven netje op hun hoofd achter immens groot blinkende inox kookfornuizen staan. Een keuze aan koude slaatjes en broodjes, pasta's en exotische gerechten voor de aanschuivende studenten zodat kiezen een ganse karwei wordt. Niet langer betalen in onze nationale munt, maar met een munt die in een groot stuk van Europa geldig is, wereldwijd aanvaard wordt en zelfs meer waard is dan de Amerikaanse dollar. Ondertussen is roken totaal verboden want de ganse inrichting is rookvrij gedeclameerd. Drinken, ja de aankondigingen voor studentenfuiven, met gratis vaten bier, die hangen nog aan de muur. Drankautomaten zijn er ook, maar terzelfdertijd ook een drinkwaterfonteintje waar je gratis gekoeld leidingwater kunt drinken. Gezondheid, zo maar, al lijkt het weinig succes te hebben.
Verschil 6: Bereikbaarheid. Lopen de studenten nu met een laptop rond, opvallender nog is dat kleine soms rinkelde doosje dat o zo dikwijls tegen hun oor wordt gehouden. Ja u weet wel wat ik bedoel. Een draadloze wandelende privé -telefoon 39 jaar geleden? Ja, als het goed ging gaan bellen in een kotje op straat of op het secretariaat in dringende gevallen. En dan kan dat ding nog geschreven boodschappen sturen ook. Zo maar een brief versturen binnen de seconde bijna. En foto s nemen en muziekdeuntjes naar keuze spelen, en wekker zijn, het weerbericht geven, de voetbaluitslagen geven, agenda zijn en ja ook op dat internetsysteem...
Verschil 7: Veiligheid. Hoe toen de brandveiligheid was weet ik niet. Besteedde er waarschijnlijk weinig aandacht aan. Was ook geen (belangrijk) thema toen. Veiligheid, gezondheid, welzijn, milieu? Nu overal signalisatiepictogrammen, noodverlichting, brandbestrijdingsmiddelen, branddeuren, nooduitgangen, aanbevelingen voor het sorteren van afval, milieuboodschappen, afvalcontainers.
Verschil 8: Onthaal, overtuiging. Een uitgebreid onthaal wordt ons aangeboden waarbij in kleurrijke info-brochures het reilen en zeilen van de hogeschool wordt toegelicht, met een heuse rondleiding in de gebouwen en kennismaking met de medestudenten en het betrokken administratief personeel. Een misviering is er niet meer bij (misschien wel voor de échte studenten en niet voor het toch wel ander publiek van de aanvullende opleidingen), maar bij de rondgang merk ik toch nog een infohoekje op inzake het pastoraal gebeuren.
Verschil 9: Kleurrijke samenleving. Dat we steeds meer en meer te maken krijgen met een multiculturele bevolking merk ik ook hier op: het zijn niet allemaal 'bleekhuiden' die ik hier ontmoet. Ik herinner me geen enkele 'niet-Vlaming' uit de tijd van toen.
Verschil 10: Studentenvariëteit. Ja, vroeger behoorde je tot de studentenbevolking of tot de werkende bevolking. Nu ben je verplicht levenslang te studeren en ook heb je liefst meerdere diploma s op zak. Gevolg: allerhande leeftijden, soorten statuten en mensen samen in de cursus. Naast studenten zonder enige werkervaring, mensen die al jaren hun boterham verdienen, al of niet bij verschillende opeenvolgende firma's, vaders en moeders met jonge kinderen, met tieners, met het lege-nest-syndroom, moeders (of vaders) in loopbaanonderbreking of in een sabbatjaar, mensen met opleidingscheques, mensen die bijna pensioengerechtigd zijn, die bijna of al grootouder zijn, met of zonder partner, al of niet gescheiden of samenwonend, mensen uit privé -bedrijven of uit de openbare sector. Kortom een waaier aan variëteiten en situaties.
Zo, dat waren enkele impressies vanop die, na 39 jaar, nieuwe eerste schooldag. Impressies die aantonen hoe snel de wereld gewijzigd is en nog steeds wijzigen zal. Maar in mijn vroegere lessen biologie leerde ik en ook uit de ervaring van mijn 57 jaar, dat het enorme aanpassingsvermogen van de menselijke soort zijn grootste troef is. Hopelijk helpt het ons ook om niet alleen te overleven, maar ook om het leven een stukje aangenaam te maken en dit (aangename) leven door te geven aan al diegenen die na ons de schoolbanken zullen bevolken op welke wijze en in welk instituut dit ook moge wezen.
PS: ondertussen is die eerste schooldag + 39 ook al een hele tijd geleden, is zelfs al meer dan een halve eeuw geleden, meer geworden dan + 50 en het gaat maar door, dag na dag, jaar na jaar. En het onderwijslandschap en de samenleving zijn nog grondiger veranderd dan een mens ooit had durven denken, ooit kon vermoeden. Internationalisering, globalisering, migratie. Europa dat op zijn grondvesten davert en zoekt naar zijn wortels, zijn essentiële nooit te loochenen waarden, normen, geschiedenis, toekomst. Maar we blijven de jaren tellen en hopen op nog vele (goede, voorspoedige) jaren, voor onszelf maar vooral voor onze kinderen, kleinkinderen.
Maar toch wil ik u even laten delen in die ervaring, in die wereld van verschil, want wees er maar van overtuigd dat daar levenslang leren nu dringend wordt gepromoot en we allen veel langer beroepsactief moeten blijven dat dit meer en meer zal geschieden. Eerst even de situatie kaderen. In 1965 (toen nog Sint-Lieven in de Gildestraat) vatte ik de studies aan van Technisch Ingenieur Industriële scheikunde. Ik ben dus in het oud-studentenjargon een TIS 68. Nu, september 2004 wil ik de post-universitaire opleiding 'Milieucoördinator' in het KAHO Sint-Lieven volgen. Al moet ik er eerlijkheidshalve aan toevoegen dat ik 12 jaar eerder in de tijd van het KIHO ook een aanvullende cursus Veiligheid niveau 1 volgde. Dat de Technisch Ingenieur ondertussen een Industrieel Ingenieur is geworden en weldra een Master of Science in de Industriële wetenschappen en dat de brouwerijschool HTS, HTI, HI Sint-Lieven via de KIHO en nu KAHO ook een andere hogeschool is geworden hoef ik u zeker en vast niet meer te vertellen.
Verschil 1: de weg naar en van. In 1965, ik was net geen 18 en kon dus helemaal niet auto rijden. Zelfs indien ik 18 zou zijn geweest zou ik het niet gekund hebben. Wij hadden toen thuis nog geen auto, laat staan dat ik er eentje voor mezelf zou hebben gehad. Toen een normale situatie voor een doorsnee gezin en student. De trein was hèt vervoermiddel voor de studenten uit de provincie. En nu?
Het complex van vele gebouwen die de campus rijk is omvat haast evenveel parkings voor al die auto's van die arme studenten en proffen. Of er toen een fileprobleem was? Weet ik niet, maar zal wel niet. Bestond het woord toen al?Trouwens geen haar op mijn hoofd dat er nu aan dacht om met de trein te gaan, tot nu na die eerste lesdag in 2004. Wonende op 3 km van de E40 te Aalst, deed ik er welgeteld 15 minuten over om op die begeerde snelweg te geraken. Dan 15 minuten vlot tot aan de afrit naar Gent, maar wel met verbijstering kijkend naar de volledig verzadigde snelweg in de tegenovergestelde richting naar Brussel. En dan vandaar 25 minuten door 't stad om op de gelukkig gereserveerde en kosteloze schoolparking te kunnen uitstappen. Mijn besluit klinkt dan ook als volgt: misschien duurt de combinatie trein-tram even lang, maar dan zal ik minstens een stukje krant hebben gelezen, geen kramp in mijn been hebben van de ontkoppelingspedaal in te drukken en minder kans op een kop-staart of andere botsing gehad hebben. De prijs? Als de autotaks nu nog verhoogt, gezien deze naar het schijnt te laag is en de benzineprijs idem dito...
Verschil 2: kledij en meisjes. Mode wijzigt, ok. Maar opvallend toch, geen enkele rok te bespeuren. Het vrouwelijke segment is compleet gebroekt. Maar ook de regel die in de jaren zestig zei 'meisjes op de eerste rij', geen kat die daar nog zou aan denken. Wat wel overeind bleef is de lage aanwezigheid van vrouwelijke studenten in deze soort technische/scheikundige/industri le/ingenieursopleiding. En dit ondanks de ondertussen voltrokken emancipatiegolf. Oorzaak? Reden? Oplossing?
Verschil 3: PC en PPT. Een bord met krijt stond nog vooraan te pronken en banken en een lessenaar ook. Maar in 1965 PC en de alomtegenwoordige Power Point om de leerstof te projecteren? Ooit gefantaseerd dat zoiets zou bestaan? Zelfs de slides en de overheadprojector zijn nu al archaïsch te noemen. En dan Internet, Website? De leerstof thuis downloaden? Examenvragen vanop je bureaustoel thuis of op het bedrijf of van gelijk waar bespreken, ogenblikkelijk via mail, de lessenroosters opvragen, wereldwijde documentatie en wetteksten raadplegen enz.? In de refter, laptop's naast de boeken en schriften? Laptop in 1965? Onvoorstelbaar dat zoiets zou kunnen bestaan. Een klein valiesje op de eettafel waarmee je, draadloos (zonder elektriciteitsstekker en straks zelfs overal zonder fysische kabelaansluiting) wereldwijd miljoenen blz. kennis kunt raadplegen, teksten schrijven, communiceren, bewaren, oproepen, enz., enz.?
Verschil 4: Relatie prof-student. Een aanvullende vorming heeft natuurlijk een minder jong, studentikoos publiek en omvat meer mensen met een groot stuk bedrijfservaring. Ook de lesgevers staan meer in de dagelijkse realiteit van de bedrijfswereld, maar de communicatie, de verhouding lesgever-lesontvanger is toch minder afstandelijk en neerbuigend dan toen. Via de moderne communicatietechnologie kregen we bijna van iedere prof een live foto op het scherm te zien (cinemavoorstelling!). Een beoordelingsformulier voor iedere les en prof, met aandrang in te vullen door de studenten. Democratie met als doel kwaliteitsonderwijs. Ooit in 1965 van IKZ gehoord?
Verschil 5: eten (drinken) en roken. In Sint-Lieven was er voor de mannelijke inwonende studenten de mogelijkheid om warm gekookt eten te verkrijgen, klaar gemaakt door één enkele dame, voor velen onder u die er ooit zelf studeerden, zeer bekend, ons aller Irene . Nu zie ik daar een gans leger in het wit uitgedoste personen, met geweven netje op hun hoofd achter immens groot blinkende inox kookfornuizen staan. Een keuze aan koude slaatjes en broodjes, pasta's en exotische gerechten voor de aanschuivende studenten zodat kiezen een ganse karwei wordt. Niet langer betalen in onze nationale munt, maar met een munt die in een groot stuk van Europa geldig is, wereldwijd aanvaard wordt en zelfs meer waard is dan de Amerikaanse dollar. Ondertussen is roken totaal verboden want de ganse inrichting is rookvrij gedeclameerd. Drinken, ja de aankondigingen voor studentenfuiven, met gratis vaten bier, die hangen nog aan de muur. Drankautomaten zijn er ook, maar terzelfdertijd ook een drinkwaterfonteintje waar je gratis gekoeld leidingwater kunt drinken. Gezondheid, zo maar, al lijkt het weinig succes te hebben.
Verschil 6: Bereikbaarheid. Lopen de studenten nu met een laptop rond, opvallender nog is dat kleine soms rinkelde doosje dat o zo dikwijls tegen hun oor wordt gehouden. Ja u weet wel wat ik bedoel. Een draadloze wandelende privé -telefoon 39 jaar geleden? Ja, als het goed ging gaan bellen in een kotje op straat of op het secretariaat in dringende gevallen. En dan kan dat ding nog geschreven boodschappen sturen ook. Zo maar een brief versturen binnen de seconde bijna. En foto s nemen en muziekdeuntjes naar keuze spelen, en wekker zijn, het weerbericht geven, de voetbaluitslagen geven, agenda zijn en ja ook op dat internetsysteem...
Verschil 7: Veiligheid. Hoe toen de brandveiligheid was weet ik niet. Besteedde er waarschijnlijk weinig aandacht aan. Was ook geen (belangrijk) thema toen. Veiligheid, gezondheid, welzijn, milieu? Nu overal signalisatiepictogrammen, noodverlichting, brandbestrijdingsmiddelen, branddeuren, nooduitgangen, aanbevelingen voor het sorteren van afval, milieuboodschappen, afvalcontainers.
Verschil 8: Onthaal, overtuiging. Een uitgebreid onthaal wordt ons aangeboden waarbij in kleurrijke info-brochures het reilen en zeilen van de hogeschool wordt toegelicht, met een heuse rondleiding in de gebouwen en kennismaking met de medestudenten en het betrokken administratief personeel. Een misviering is er niet meer bij (misschien wel voor de échte studenten en niet voor het toch wel ander publiek van de aanvullende opleidingen), maar bij de rondgang merk ik toch nog een infohoekje op inzake het pastoraal gebeuren.
Verschil 9: Kleurrijke samenleving. Dat we steeds meer en meer te maken krijgen met een multiculturele bevolking merk ik ook hier op: het zijn niet allemaal 'bleekhuiden' die ik hier ontmoet. Ik herinner me geen enkele 'niet-Vlaming' uit de tijd van toen.
Verschil 10: Studentenvariëteit. Ja, vroeger behoorde je tot de studentenbevolking of tot de werkende bevolking. Nu ben je verplicht levenslang te studeren en ook heb je liefst meerdere diploma s op zak. Gevolg: allerhande leeftijden, soorten statuten en mensen samen in de cursus. Naast studenten zonder enige werkervaring, mensen die al jaren hun boterham verdienen, al of niet bij verschillende opeenvolgende firma's, vaders en moeders met jonge kinderen, met tieners, met het lege-nest-syndroom, moeders (of vaders) in loopbaanonderbreking of in een sabbatjaar, mensen met opleidingscheques, mensen die bijna pensioengerechtigd zijn, die bijna of al grootouder zijn, met of zonder partner, al of niet gescheiden of samenwonend, mensen uit privé -bedrijven of uit de openbare sector. Kortom een waaier aan variëteiten en situaties.
Zo, dat waren enkele impressies vanop die, na 39 jaar, nieuwe eerste schooldag. Impressies die aantonen hoe snel de wereld gewijzigd is en nog steeds wijzigen zal. Maar in mijn vroegere lessen biologie leerde ik en ook uit de ervaring van mijn 57 jaar, dat het enorme aanpassingsvermogen van de menselijke soort zijn grootste troef is. Hopelijk helpt het ons ook om niet alleen te overleven, maar ook om het leven een stukje aangenaam te maken en dit (aangename) leven door te geven aan al diegenen die na ons de schoolbanken zullen bevolken op welke wijze en in welk instituut dit ook moge wezen.
PS: ondertussen is die eerste schooldag + 39 ook al een hele tijd geleden, is zelfs al meer dan een halve eeuw geleden, meer geworden dan + 50 en het gaat maar door, dag na dag, jaar na jaar. En het onderwijslandschap en de samenleving zijn nog grondiger veranderd dan een mens ooit had durven denken, ooit kon vermoeden. Internationalisering, globalisering, migratie. Europa dat op zijn grondvesten davert en zoekt naar zijn wortels, zijn essentiële nooit te loochenen waarden, normen, geschiedenis, toekomst. Maar we blijven de jaren tellen en hopen op nog vele (goede, voorspoedige) jaren, voor onszelf maar vooral voor onze kinderen, kleinkinderen.